Terwijl de wereld naar de Amerikaanse verkiezingen kijkt, worstelt de Duitse regering met zichzelf. Het rommelt al langer, maar met een document dat vrijdag uitlekte zetten de liberalen nu het mes in de wortels van de coalitie. "De coalitie staat in brand", aldus de voorzitter van de sociaaldemocraten.
Om de regering bij elkaar te houden, houdt bondskanselier Scholz (SPD) tot woensdagavond crisisbijeenkomsten. In gesprekken met minister van Financiën Christian Lindner (FDP) en vicekanselier en minister van Economische Zaken Robert Habeck (Grünen) moet blijken of de coalitie tussen deze drie partijen nog een toekomst heeft. En of verkiezingen mogelijk eerder komen dan gepland.
Eisenlijst voor de economieAanleiding voor de crisis is een document waarin Lindner namens zijn partij de liberale plannen uiteenzet om de Duitse economie aan te zwengelen. Dat de minister van Financiën daarover nadenkt is op zich niet vreemd. Economisch hapert het, en daarnaast moet de regering binnenkort nog met een plan komen om het miljardengat in de begroting voor volgend jaar te vullen.
Wat opvalt, is de inhoud. In het 18 pagina's tellende document staan plannen die fundamenteel ingaan tegen de principes van de twee andere regeringspartijen. Zoals de afschaffing van een 'solidariteitsbijdrage' die grootverdieners in Duitsland nu betalen en het verlagen van andere belastingen en van de bijstand. Ook subsidies om te verduurzamen wil hij schrappen, en Duitsland zou langer de tijd moeten nemen om klimaatneutraal te worden.
'Scheidingspapieren'Dat de groenen en sociaaldemocraten daaraan willen meewerken, lijkt zeer onwaarschijnlijk. SPD-voorzitter Lars Klingbeil zegt weliswaar dankbaar te zijn voor elk voorstel, maar ook dat zijn partij niet mee zal werken aan een plan dat de rijken rijker zal maken en de middenklasse niet zal ontlasten. "Dit soort plannen heeft Lindner al 500 keer voorgesteld en hebben wij al 500 keer afgewezen", aldus Klingbeil.
"De FDP komt elke maand met een 'position paper'", schampert Groenen-fractievoorzitter Katharina Dröge. "Dat kan, maar daar kan de coalitie zich niet elke keer mee bezighouden. In plaats daarvan hebben we een minister van Financiën nodig die zijn werk doet en het miljardengat in de begroting sluit."
Buiten de FDP zien ze de wensenlijst van de liberalen in Berlijn vooral als een bewuste escalatie. Dat het document per ongeluk is uitgelekt, gelooft niemand. Vermoed wordt dat Lindner Scholz ertoe wil aanzetten om het kabinet te laten vallen, zodat die daarvoor de verantwoordelijkheid draagt. Bij de christendemocratische oppositie hebben ze het stuk al omgedoopt tot 'scheidingspapieren'.
FDP gokt op steunEigenlijk zijn nieuwe verkiezingen pas volgend jaar september gepland. De huidige peilingen beloven niet veel goeds voor de zeer onpopulaire regering van Scholz: alle drie partijen zouden zoals ze er nu voor staan flink inleveren. Oók de FDP van Lindner, die mogelijk niet eens de kiesdrempel haalt.
Wat de partij met een voortijdige val van het kabinet te winnen heeft, schetst Lindners adviseur Lars Feld in een interview met Handelsblatt. "De FDP heeft een dilemma. Met een vroegtijdig einde van de coalitie riskeert ze bij vervroegde verkiezingen de kiesdrempel niet te halen. Maar als de FDP tot volgend jaar nog verkeerd economisch beleid ondersteunt, dan zullen de peilingen er niet beter uitzien en zal de FDP al helemaal uit de Bondsdag vliegen."
Omdat de FDP het document ziet als een broodnodig pakket maatregelen om de Duitse economie te redden, kan de partij moeilijk in de regering blijven als de andere partijen er weinig van overnemen. Of de Groenen en de SPD dan door zouden willen als minderheidsregering is niet duidelijk. Voor besluiten waarvoor een meerderheid in het parlement nodig is, kan het moeilijk worden om de steun van andere partijen te vinden. Die hebben zich tot nu toe zeer afgezet tegen de impopulaire regering.
"Coalities zijn soms uitdagend", schreef bondskanselier Scholz gisteravond op X. "Maar de regering is verkozen en er zijn opgaven die opgelost moeten worden. Daarvoor moet serieus gewerkt worden. Dat verwacht ik van iedereen."
Dat een regering valt en er vervroegde verkiezingen komen, is in Duitsland zeer uitzonderlijk. De laatste keer was in 2005, toen SPD-bondskanselier Gerhard Schröder zelf na teleurstellende deelstaatverkiezingen het voortbestaan van de regering in de waagschaal stelde door in het parlement de 'Vertrauensfrage' te stellen.
Vervroegde verkiezingen omdat een partij uit de regering stapt, zijn nog nooit voorgekomen in de 75-jarige geschiedenis van de Bondsrepubliek.
nos.nl