Er werd in de scheepvaartsector al een tijdje rekening mee gehouden, maar het gaat nu echt gebeuren. Vanaf vandaag legt het havenpersoneel langs de Amerikaanse oostkust en in de Golf van Mexico het werk neer. Het is een staking waar tienduizenden medewerkers bij betrokken zijn en die een behoorlijke impact kan hebben op de wereldwijde scheepvaarthandel.
De staking is aangekondigd door de International Longshoremen's Association (ILA), een vakbond die 47.000 arbeiders vertegenwoordigt. De gesprekken tussen de bond en rederijen over het nieuwe arbeidscontract liepen in juni vast. Sindsdien is er tussen beide partijen nauwelijks gesproken en dus zette de ILA de staking door. Het is voor het eerst sinds 1977 dat de bond staakt.
InflatieDe havenvakbond eist een stapsgewijze loonsverhoging van 77 procent. Concreet houdt die verhoging in dat het uurtarief van de arbeiders zes jaar lang, ieder jaar met vijf dollar omhoog gaat. De ILA wil dat vanwege de stijgende inflatie. De United States Maritime Alliance, de werkgeversvereniging, is bereid om de salarissen stapsgewijs met 40 procent te laten stijgen.
Een andere eis van de vakbond is dat er meer afspraken komen over de automatisering van het werk. Op die manier willen ze voorkomen dat personeel in de toekomst hun werk kwijtraakt. De staking vindt alleen aan de oostkust plaats, medewerkers aan de westkust vallen onder een andere vakbond en hebben andere voorwaarden.
Het wordt spannend hoelang de havens platliggen. "Als de staking een week duurt zal de impact beperkt blijven voor de rest van de wereld, maar als het langer gaat duren zal er zeker impact zijn", verwacht Rico Luman, econoom bij ING.
Bij een lange staking kunnen er problemen ontstaan met de wereldwijde containercapaciteit. "Dan kunnen containers niet meer op tijd aankomen in Azië en ontstaat er een tekort. Vooral in China zullen ze dat merken", verwacht Casper Roerade van branchevereniging Evofenedex. "Daardoor ontstaat er een probleem voor iedereen die handelt met China."
Ook Luman verwacht problemen met containers. "De dagprijzen voor containers waren aan het dalen, maar die gaat waarschijnlijk weer stijgen als dit langer duurt." De staking komt bovenop de aanhoudende problemen in de Rode Zee. Door aanvallen van de Houthi's moeten schepen omvaren en zijn ze zeker tien dagen langer onderweg.
Het zijn gevolgen die we ook in Nederland merken. Schepen die nu onderweg zijn naar de Amerikaanse havens moeten wachten als de staking van start gaat. "Ze blijven voor de kust voor anker liggen, omdat er niet meer gelost kan worden", zegt Roerade. "Hetzelfde geldt voor de producten die Amerika exporteert, die blijven opgeslagen."
Omvaren duurt langDe verwachting is niet dat we in Nederland nu lege schappen krijgen. "Vanuit Amerika komen niet heel grote volumes aan", zegt de econoom. Het gaat met name om producten voor de industrie, zoals lasers of auto-onderdelen.
Schepen kunnen omvaren naar de westkust, maar dan zijn ze weken langer onderweg. "Bedrijven hebben het misschien zien aankomen en iets meer voorraad opgebouwd, maar dit is vrij lastig te omzeilen", zegt Luman.
Minder bananenIn Amerika zullen de consequenties een stuk groter zijn. Vooral de industrie kan de staking direct voelen. "Dan gaat het bijvoorbeeld over de auto-industrie die minder onderdelen binnenkrijgen. De productie kan daardoor vertragen", vertelt Roerade.
De verwachting is dat de meeste schappen in de winkels gewoon gevuld blijven. Er kunnen wel minder bananen en kersen zijn. Die worden bijna allemaal geïmporteerd per schip.
De feestdagen lijken de dans ook te ontspringen. De staking hing al maanden in de lucht en daarom hebben bedrijven al in mei of juni inkopen gedaan, schrijft CNN. "Een staking van één dag kost drie tot vijf dagen om te herstellen. Hoe langer het duurt, hoe erger het wordt", zegt een bestuurder van de National Retail Federation, de detailhandelsbond, tegen de nieuwszender.
Het is dus vooral afwachten wanneer de partijen weer om de tafel gaan zitten. President Biden kan ervoor kiezen om een wet in te zetten om de staking te beëindigen, maar Amerikaanse media schrijven dat Biden - die de vakbonden vaak steunt - niet van plan is om in aanloop naar de presidentsverkiezingen de wet in te zetten.
nos.nl