Aan de Oekraïense kant van de grens met de Russische provincie Koersk wordt het leven steeds moeilijker door de Russische beschietingen. De lokale Oekraïense krant in de grensstreek doet hard zijn best om de achterblijvers het gevoel te geven dat ze niet vergeten worden.
Aan de andere kant van de grens, in Rusland, wordt al wekenlang gevochten. De Oekraïense militairen die sinds twee maanden een deel van Koersk bezet houden, krijgen het steeds moeilijker. De Russische druk neemt toe.
"Het is een goede krant", herhaalt een bejaarde vrouw een paar keer. Ze woont langs de weg van het grensstadje Ochtyrka naar de Russische grens. Van de gevechten is nu even niks te horen, maar vaak dreunt het behoorlijk.
Stukje normaal levenZittend voor haar blauwe houten huisje met groene luiken krijgt deze 'baboesjka' een krant in haar hand gedrukt van de vrouw van de hoofdredacteur. Ze draagt een grijze muts en heeft een kleurrijke stola om haar schouders geslagen. Met haar knokige vingers gaat ze langs de regels van de Vorskla, de lokale krant die is vernoemd naar een riviertje in de provincie Soemy, van waaruit het Oekraïnse leger de grens overstak.
"Het is een Oekraïense krant. Het gaat over de oorlog. Wanneer houdt die op, mijn God, mijn God", verzucht ze. Maar de nieuwe krant maakt haar zichtbaar blij.
En dat is ook het idee, volgens hoofdredacteur Oleksij Pasjoega: "Ons team bestaat uit fanaten die al vele jaren op de redactie werken. Ze weten dat de krant voor de achterblijvers een verademing is en dat die staat voor een stukje normaal leven."
Oekraïens hartOnderweg komt de hoofdredacteur een trouwe lezer tegen, die met zijn witte Lada langs de weg was gestopt om wat zwammen te verzamelen. Pasjoega babbelt even met de oude baas. "Dit is een typische lezer," zegt hij. "Al vijftig jaar abonnee. En zijn ouders hadden ook een abonnement."
Zijn grootste probleem is dat hij niet meer bij zijn bijenkorven kan die vlak langs de grens staan. De opbrengsten van de honingverkoop vullen zijn karige pensioen aan. Bladerend zegt de tachtiger: "Het is een goede krant omdat hier de waarheid staat over onze mensen en de regio"
Het motto van de Vorskla is "Een krant met een Oekraïens hart". Dat is belangrijk, want de mensen zitten hier dicht bij Rusland. Als deze krant er niet was, zouden ze alleen maar de propaganda zien van de Russische televisie, want internet is hier nauwelijks.
"De krant is nodig", zegt Pasoega, "Zodat ze hier de verleiding kunnen weerstaan om naar al die Russische kanalen te kijken, die alleen maar liegen over Oekraïne en de gebeurtenissen hier."
Meteen na de Russische inval in februari 2022 stopte de krant met verschijnen. De Russische propaganda had vrij spel: "De mensen hier dachten dat Kyiv gevallen was en dat heel Oekraïne bezet was door de Russen." Toen wist Pasjoega dat hij weer snel aan de slag moest.
Het echtpaar heeft succes, want de oplage is gegroeid van 2000 naar 2500. De financiering komt nu voor het grootste deel uit het buitenland, van een internationaal fonds voor lokale pers, het International Fund for Public Interest Media.
De krant zit nu trouwens in een tijdelijk onderkomen, in een lokale bibliotheek, wat verder van het front. De redactie is onlangs gebombardeerd door de Russen. In deze regio was het altijd betrekkelijk rustig, totdat het Oekraïense leger Rusland binnentrok. De beschietingen werden toen intensiever.
Smeulende puinhoopPasjoega laat beelden zien van een verbrande typemachine: "De beschieting van ons was het antwoord van Rusland op de invasie door Oekraïne." Met andere woorden, als Oekraïne niet was binnengevallen in Rusland, had de redactie van de Vorskla nog bestaan. Nu is het een smeulende puinhoop. Op de beelden is te zien hoe de vrouw van Pasjoega, met betraand gezicht, nog een vetplant weet veilig te stellen uit de ruïnes.
"Ja, zo gaat dat. Toch vind ik dat ze het goed gedaan hebben. Het is nu eenmaal oorlog. Het was juist, we moesten onze kracht tonen. We hebben laten zien dat we ons land ook kunnen verdedigen op hun grondgebied. Maar lang zullen we het bruggenhoofd in Rusland niet meer vast kunnen houden."
Goud op het WK samboHet journalistenpaar zit te werken in een leeszaal van de bibliotheek, aan een kinderbureautje. Ze verzamelen berichten, over bijvoorbeeld neergestorte drones en vrijwilligersacties. Het vrolijkste bericht gaat over een bewoner uit de regio die goud heeft gewonnen op het wereldkampioenschap voor de vechtsport sambo, op Cyprus.
"De mensen willen weten hoe het gaat met al hun streekgenoten die zijn vertrokken," zegt de hoofdredacteur opgetogen. In zijn krant neemt het oorlogsnieuws dan ook maar een beperkte plaats in.
nos.nl