Er moet meer en beter toezicht komen op de registratie van mensen op terrorisme- en radicaliseringslijsten. Ook moet het duidelijker worden voor burgers waarom ze op zo'n lijst terecht zijn gekomen, schrijft de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in een rapport.
Op deze zogenaamde CTER-lijsten kunnen politie, marechaussee en andere veiligheidsdiensten registreren wie mogelijk een risico zijn voor de nationale veiligheid. Deze lijsten worden gedeeld met buitenlandse veiligheidsdiensten.
De laatste jaren zijn tientallen Nederlanders in verschillende landen zonder toelichting vastgehouden en werd hen toegang ontzegd, zo bleek al eerder uit onderzoek van radioprogramma Argos en Follow The Money.
Volgens Van Zutphen is het ondoorzichtig hoe mensen op de lijst terechtkomen. "Burgers weten vaak niet dat ze op zo'n lijst staan, terwijl de gevolgen groot kunnen zijn. Daarom is het extra belangrijk dat er goed toezicht is. Dat is er nu nog onvoldoende."
Tussen zware criminelenHoe groot de gevolgen van een registratie kunnen zijn, ervaarde een Tilburger die in de zomer van 2023 maanden in een Spaanse cel werd vastgehouden. Hij wil niet met naam genoemd worden uit angst voor vooroordelen.
De man was samen met zijn vrouw met de auto op weg naar Marokko toen hij in een hotel werd aangehouden. "Ik kwam terecht in een detentiecentrum met zware criminelen. Niemand kon mij goed uitleggen waarom ik daar zat."
Volgens de Spaanse autoriteiten zou hij mogelijk lid zijn van een terreurcel. Maar er bleek in Nederland geen verdenking te zijn. Toch werd hij bijna twee maanden vastgehouden. "Ik zat tussen zware criminelen en werd zelf behandeld alsof ik een topcrimineel was. Ik heb mezelf meerdere keren moeten verdedigen."
UitzichtloosDe zaak van de Tilburger kwam landelijk in het nieuws. Er werden Kamervragen over gesteld en er kwam een oproep van de toenmalige burgemeesters van Tilburg en Arnhem om hem vrij te laten. Uiteindelijk werd de man overgedragen aan de marechaussee op Schiphol, waarna hij direct werd vrijgelaten.
Ondanks de aandacht voor zijn zaak heeft hij nog steeds geen duidelijkheid gekregen over de situatie. "We weten dat er een CTER-mutatie in mijn dossier staat, maar wat dat betekent en wat de gevolgen ervan zijn, is onduidelijk. Er lopen nog allerlei inzageverzoeken."
Hoewel het inmiddels bijna anderhalf jaar later is, worstelt hij nog steeds met de gevolgen van zijn detentie. "Ik heb erna zeven maanden niet gewerkt omdat ik daar mentaal niet toe in staat was. Ik had geen inkomsten, maar de rekeningen liepen wel door. Daardoor heb ik het nu financieel moeilijk." Het vervelendst noemt hij het uitblijven van vooruitgang in zijn zaken. "Het is uitzichtloos. Dat doet me geen goed."
OnzekerheidOok de 26-jarige Armando kreeg te maken met een CTER-registratie. Hij werd een aantal jaar geleden geweigerd aan de grens met Nicaragua. Bij het opvragen van zijn politiedossier kwam hij erachter dat hij geregistreerd staat.
Zelf vermoedt hij dat de registratie iets te maken heeft met zijn verleden bij actiegroep Extinction Rebellion. "Ik heb meegedaan aan demonstraties. Daar was ook veel politie bij aanwezig."
Hoewel hij na zijn weigering aan de grens geen vervelende ervaringen meer heeft gehad, zou hij graag meer duidelijkheid willen over de achtergrond van de registratie. "Het vervelendst is de onzekerheid. Ik heb zo'n code, maar ik weet niet wat er mee gedaan wordt. Je vraagt je ook af of het ooit nog tegen je gebruikt zal worden."
Kritisch meekijkenVolgens ombudsman Van Zutphen is er nog te weinig oog voor dit soort schrijnende situaties. Hij ziet dat burgers van het kastje naar de muur worden gestuurd, zonder geholpen te worden. "Je kunt fouten nooit helemaal voorkomen. Wij snappen ook dat zo'n lijst nodig kan zijn, maar je moet er wel achter kunnen komen waarom je erop staat."
Verder pleit hij voor een onafhankelijke toezichthouder die in de systemen van verschillende veiligheidsdiensten kan meekijken. "Het helpt als iemand kritisch meekijkt of dingen wel goed zijn gegaan."
nos.nl